Tác phẩm đoạt Giải Ba
Cuộc thi tìm hiểu “Sử dụng - Trọng dụng nhân sự”
Tìm từ khóa “giải quyết bài toán nhân sự” trên Google cho ra khoảng 85 triệu kết quả chỉ trong vòng 0,18 giây. Con số này là khoảng 192 triệu kết quả bằng tiếng Anh trong vòng 0,27 giây, khi gõ từ khóa “staffing solutions”. Rõ ràng, bài toán nhân sự luôn là đề tài “nóng”. Nhiều vấn đề và nhiều cách giải quyết được đưa ra trong mỗi doanh nghiệp, dù trong nước hay ngoài nước. Tập đoàn Đèo Cả cũng không ngoại lệ trước những vướng mắc, bài toán khó nhằn về nhân sự.
Với phương châm “Nghĩ khác biệt, tạo cách biệt”, ông Hồ Minh Hoàng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Đèo Cả đã giải bài toán nhân sự của doanh nghiệp theo hướng đi riêng, mang đậm nhân văn mà không cần phải vay mượn, được đúc rút và trở thành quan điểm “SỬ DỤNG – TRỌNG DỤNG”.
Bài toán cho nghề chẳng mấy ai muốn chọn
Những mỹ từ để mô tả về ưu điểm của ngành xây dựng nói chung và ngành hạ tầng giao thông nói riêng như “xây dựng cơ sở vật chất cho đất nước”, “được đi và khám phá các vùng đất mới”, “hiểu biết về kỹ thuật và có đầu óc tư duy logic…” không thể nào khỏa lấp được sự thật trần trụi của nghề này. Đó là nguy hiểm, xa gia đình, nghề mà người ta vẫn gọi là “ăn gió nằm sương” và tình trạng lương thấp, nợ lương dai dẳng diễn ra thực tế tại nhiều doanh nghiệp, trong khi những ngành nghề dịch vụ khác ngày càng có nhiều cơ hội việc làm, thu nhập cao và ổn định hơn, môi trường làm việc thuận lợi. Điều đó khiến ngành xây dựng, giao thông vận tải lâm vào cảnh thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực cả về chất và lượng, về cái tâm muốn cống hiến của nhiều người làm nghề này.
Những năm 2000 - 2010, phổ điểm của ngành Kỹ thuật xây dựng - Trường đại học Giao thông vận tải luôn ở mức cao nhất so với các ngành khác trong trường và cùng mức với các trường hàng đầu. Năm 2023, phổ điểm của ngành Kỹ thuật xây dựng chỉ còn từ 18,3 đến 19,25, nghĩa là trung bình chỉ cần tốt nghiệp THPT với mỗi môn nhỉnh hơn 6 điểm là đã đỗ và cũng là ngành có phổ điểm thấp nhất trong trường, thấp hơn nhiều so các ngành từng tương đương trước đó. Với chất lượng đầu vào như vậy, sinh viên khó lòng để tiếp thu đầy đủ các kiến thức của những bộ môn khó như Cơ học kết cấu, Sức bền vật liệu, Cơ học đất, Lý thuyết đàn hồi,… Không ít lần, Ban Kế hoạch - kỹ thuật Tập đoàn có những trải nghiệm không vui khi phỏng vấn những “kỹ sư” không thể trả lời được câu hỏi đơn giản như “Thế nào là độ chặt nền đường?” hay “Làm thế nào để đo độ sụt của bê tông?”.
Không chỉ gặp khó với bài toán chung của ngành xây dựng, Tập đoàn Đèo Cả còn phải đối mặt với nhiều khó hơn nữa so với thị trường.
Thi công dự án Hữu Nghị - Chi Lăng
Thứ nhất, đặc điểm về địa lý, trụ sở chính của Tập đoàn và một số đơn vị chủ chốt đóng tại khu vực phía Nam, khu vực vốn phát triển nhiều hơn về các ngành nghề dịch vụ chứ không phải là kỹ thuật. Ngược lại, công trường của Đèo Cả lại trải dài trên cả nước, có mặt tại những điểm nóng nhất, khó nhất của ngành giao thông vận tải.
Thứ hai, đặc điểm về nghề hầm, là nghề không phổ biến, không dễ truyền thụ như thi công cầu, đường, dân dụng. Người làm hầm có kinh nghiệm không dễ tuyển dụng bởi quá ít hầm xuyên núi trước đây được thi công trong nước. Ngay cả tại thời điểm này, khi số lượng công trình hầm đã tăng lên đáng kể, thì công việc làm hầm cũng vẫn là nguy hiểm hơn rất nhiều khi phải tiếp xúc thường xuyên với vật liệu nổ, khí độc, bụi, nhiệt độ quá cao trong hầm, những máy móc phức tạp.
Họp giao ca đầu giờ tại dự án
Thứ ba, thời điểm tham gia ngành xây dựng, thời điểm Tập đoàn Đèo Cả chính thức tham gia thực hiện các dự án hạ tầng giao thông cũng là giai đoạn các doanh nghiệp nhà nước cùng ngành nghề đang rất mạnh, nhiều năm kinh nghiệm, nguồn việc ổn định. Các nhân sự có chất lượng cao đa phần mong muốn được làm việc với các tổng công ty lớn bấy giờ... thay vì tìm đến một doanh nghiệp tư nhân mới nổi đi lên từ vùng quê nghèo.
Tập đoàn Đèo Cả đã đi lên từ con số âm chứ không phải mốc số 0.
Lời giải từ "Sử dụng"
Đối diện hàng loạt khó khăn, thách thức, Đèo Cả đã có những bước đi của riêng mình trong việc sử dụng nhân sự, để rồi trở thành nét văn hóa chung, giúp doanh nghiệp có những bước tiến dài, xa và chắc chắn.
Chọn lọc nhân sự đào tạo để sử dụng, đào tạo cho mình và đào tạo cho xã hội. Việc sử dụng nhân sự của Tập đoàn Đèo Cả không chỉ dừng lại ở giao việc mà còn là giúp họ tiếp cận văn hóa, công việc một cách nhanh chóng hơn thông qua công tác đào tạo. Chính bản thân người lao động cũng có nhu cầu được đào tạo để họ có định hướng đúng đắn, biết và tự điều chỉnh bản thân phù hợp với yêu cầu công việc. Công tác đào tạo nội bộ vì thế được Chủ tịch HĐQT rất quan tâm, các ban chuyên môn thường xuyên thực hiện các chuyên đề dưới sự hướng dẫn của Ban Đào tạo.
Chủ tịch HĐQT trực tiếp chủ trì làm việc với Ban Kế hoạch Kỹ thuật ngày 19/3/2024
Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2024, Ban Kế hoạch - kỹ thuật đã thực hiện 4 buổi đào tạo chuyên đề; trao đổi về kỹ thuật đều đặn một lịch cố định hàng tuần; đào tạo sử dụng phần mềm quản lý hợp đồng và tham gia rất nhiều buổi hội thảo khác nhau. Các buổi đào tạo này đều đi thẳng vào các kỹ năng mà nhân sự đang yếu, lấy tư liệu và chất liệu từ những góp ý của cơ quan Nhà nước trong quá trình kiểm tra hiện trường, không chung chung, không chỉ nói suông lý thuyết.
Người lao động cũng sẽ có cơ hội để được rèn luyện các kỹ năng khác như thuyết trình, phản biện trước đám đông - điều mà nhân sự trẻ của Tập đoàn còn thiếu. Ngược lại, những người đào tạo cũng là lãnh đạo bộ phận chuyên môn sẽ được nghe góp ý từ người lao động để điều chỉnh các ý kiến chỉ đạo của mình, phù hợp với mỗi công trường, mỗi yếu tố phát sinh.
Không gói gọn trong văn phòng, trên khắp các công trường, "người Đèo Cả" chọn lọc để tự đào tạo, người thợ hầm đi trước truyền kinh nghiệm làm nghề cho người đi sau. Những cỗ máy khoan hầm, máy phun bê tông phức tạp, không trường lớp chính quy nào có, thì những thợ vận hành chính sẽ viết nên giáo trình và cầm tay chỉ việc cho thợ phụ.
Các kỹ sư trao đổi công việc tại công trường dự án Quảng Ngãi - Hoài Nhơn
Đào tạo vì mục đích sử dụng nội bộ, Tập đoàn Đèo Cả còn tạo ra cách biệt từ công tác đào tạo với việc hợp tác với Trường đại học Giao thông vận tải TP. Hồ Chí Minh, ra mắt Viện Nghiên cứu – Đào tạo Đèo Cả vào tháng 9/2023. Đây cũng là lần đầu tiên trong nước, một doanh nghiệp có cho riêng mình một Viện Nghiên cứu - Đào tạo. Trong đó, Đèo Cả hướng đến công tác đào tạo không chỉ dành cho nội bộ mà còn cho nhân sự các doanh nghiệp đối tác, các cơ quan quản lý nhà nước cùng ngành. Các học viên sẽ được cấp chứng chỉ, bằng cấp của các cơ sở giáo dục và có cơ hội nắm bắt các công nghệ mới như đường sắt cao tốc, metro hoặc để thực hiện công tác nghiên cứu sinh chuyên sâu. Mục tiêu các nhân sự sau khi đào tạo, dù ở cương vị nào, đều đáp ứng các công việc chung, giúp phát triển cơ sở hạ tầng quốc gia.
Lễ công bố Thành lập viện Nghiên cứu - Đào tạo Đèo Cả tại TP. Hồ Chí Minh ngày 30/9/2023
Sử dụng đi đôi với phúc lợi phù hợp kết quả công việc. Bất kỳ nhân sự nào công tác tại Tập đoàn đều có thể thấy rằng chúng ta không có những vị trí với thu nhập “đột biến”. So với thị trường lao động, mức lương được chi trả ở Đèo Cả ở tầm trung bình. Tập đoàn cũng không cam kết với người lao động những khoản lương, thưởng “khủng”. Tuy nhiên, không một ngày chậm lương, không giảm lương dù dịch bệnh, bão giá, dù lao động đó có thể chỉ làm một ngày, một buổi rồi nghỉ việc. Chính nhờ vậy, Tập đoàn đã loại bỏ được ngay những ứng viên ứng cử với tư tưởng chỉ tập trung tìm mức lương cao, mà ngược lại, đòi hỏi nhân sự phải thực sự mong muốn được cùng gắn bó, cống hiến, hiểu về văn hóa và cách làm việc tại Tập đoàn khi gia nhập. Điều đặc biệt khác xa với các tổng công ty, tập đoàn khác, ở đây không phân biệt dù là công ty mẹ, đơn vị thành viên hay xí nghiệp nào, mức đãi ngộ được áp dụng chung. Bởi ở Đèo Cả, không ai phải làm việc một mình và thực tế cũng không ai làm việc một mình. Tất cả đều vì mục tiêu chung và đóng góp nhất định vào sự phát triển của Tập đoàn.
Sức khỏe thể chất để đảm bảo công việc hiện tại và sức khỏe tinh thần để đảm bảo sự cống hiến lâu dài. Đều đặn hàng năm, người lao động được khám sức khỏe. Những bữa cơm sạch sẽ, đầy đủ dinh dưỡng, khu vực làm việc và nhà ở khang trang lịch sự, khu tập luyện thể thao đầy đủ… là điểm chung ở tất cả các công trình do Đèo Cả đảm nhận. Quan trọng hơn cả, với văn hóa doanh nghiệp đặc trưng, chính sách minh bạch và nguồn công việc dồi dào, định hướng tương lai lâu dài là động lực để người lao động yên tâm làm việc.
Bản quy chiếu để "Trọng dụng"
Câu chuyện về các lãnh đạo, những người điều hành trẻ tuổi đầy nhiệt huyết luôn được Ban Kế hoạch - Kỹ thuật lấy làm gương để hướng tới trong các buổi đào tạo văn hóa nội bộ.
Trước hết, đó là những cá nhân tiêu biểu với chuyên môn tốt, xử lý hợp lý các tình huống phát sinh, kiên định trong suy nghĩ và hành động, được đào tạo với lộ trình rõ ràng: “Thử việc - Học việc - Điều hành công việc - Tư duy công việc”. Những cá nhân tiêu biểu này không chỉ chứng tỏ năng lực qua rất nhiều thử thách khi đóng vai trò là người giúp việc trực tiếp của Chủ tịch và Hội đồng quản trị, họ còn thấm nhuần văn hóa Tập đoàn, tận biết các định hướng, tư tưởng của người đứng đầu Tập đoàn trên con đường tạo dựng bản sắc riêng của tổ chức. Những nhân sự này đã được Chủ tịch HĐQT quan tâm, quy hoạch để tham gia các vị trí chiến lược cao hơn và dành những phần phúc lợi xứng đáng.
Tuy nhiên, cũng đã có những cá nhân trong hàng ngũ này sai phạm, bị xử lý kỷ luật, điều chuyển khi đang được đảm nhận chức vụ lãnh đạo của Tập đoàn. Điều đó chứng minh tinh thần chung “có thưởng có phạt”, bao dung và nhân văn nhưng cũng quyết liệt nghiêm trị để loại bỏ các hành vi sai trái, tiêu cực trong Tập đoàn. “Nhân vô thập toàn” - chúng ta biết điều đó, lãnh đạo Tập đoàn biết điều đó. Sai do thiếu hiểu biết, sai trong chuyên môn gây ra những thiệt hại nhất định, nhưng sai trong tư tưởng, đi ngược với những giá trị cốt lõi “Khát Vọng - Kiên Định - Tri Ân” sẽ gây ra sự sụp đổ hàng loạt, giảm sút niềm tin và đánh mất thương hiệu của Đèo Cả. Một trong những phẩm chất của người lãnh đạo của Tập đoàn Đèo Cả là phải hiểu “mục đích làm lãnh đạo”, mục đích đó chính là cùng mục đích phát triển của tổ chức, của cả hệ thống mà không được đặt lợi ích của cá nhân lên trên…
Điều đó đặt ra những yêu cầu cao hơn trong việc chọn lọc để sử dụng nhân sự - nhưng phát triển là để “Trọng dụng”. Trau dồi, rèn luyện bản thân có lòng tự trọng, vượt qua những phép thử, cám dỗ và khó khăn, hướng tới xây dựng tương lai cho hệ thống là những yếu tố để nhận định một nhân sự thuộc diện để sử dụng hay trọng dụng. Đối với các nhân sự thuộc diện được “Trọng dụng”, bên cạnh thể lực, trí lực, đó là tâm lực: “chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”.
Các nhân sự thuộc diện trọng dụng được hoạch định cho những mục tiêu dài hạn của Tập đoàn, được tạo điều kiện để nâng cao kỹ năng quản trị điều hành, được tin tưởng giao phó những công việc khó nâng cao năng lực “thực chiến” để phát triển bản thân và cống hiến lâu dài cho tổ chức. Một phần lợi ích tiềm năng của tổ chức cũng được chia sẻ cho nhóm nhân sự được trọng dụng.
Chính sách nhất quán đến từng câu chuyện riêng biệt
Tháng 9/2024, trong chuyến công tác New York (Hoa Kỳ), tại Đại học Columbia, trả lời cho câu hỏi của một du học sinh Việt Nam về chính sách để thu hút và trọng dụng nhân tài từ nước ngoài về nước, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Khi chưa làm được gì cho đất nước thì không nên đòi hỏi quá nhiều cho bản thân mình”. Tổng Bí thư cũng khẳng định Việt Nam tự hào đào tạo được nhiều nhân tài, sẵn sàng cống hiến vì quê hương, đất nước, nhân tài vì lợi ích quốc gia có thể đóng góp từ xa để phát triển mang tính vĩ mô cho nhân loại.
Thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm khiến tôi nhớ đến những ca từ trong nhạc phẩm “Khi Tổ quốc cần” sáng tác bởi Chủ tịch Tập đoàn Hồ Minh Hoàng và Nhạc sĩ Vũ Quốc Việt, được lấy cảm hứng từ lời nói của hai vĩ nhân. Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại lời dạy “Không có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên”. Tổng thống Mỹ Kennedy từng nói: “Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta, mà hãy hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc”. Ca khúc lan tỏa giá trị cao đẹp, khơi dậy khát vọng cống hiến lớn lao và thầm lặng cho đất nước và sự gắn bó trách nhiệm với tổ chức, nơi mỗi cá nhân góp phần vào những việc làm ý nghĩa cho Tổ quốc.
Quan điểm "Sử dụng - Trọng dụng nhân sự" chính thức được nêu ra lần đầu trong cuộc họp HĐQT Tập đoàn Đèo Cả tại Bình Định tháng 02/2024
Có thể nói, ở quy mô doanh nghiệp, việc phát triển và sử dụng – trọng dụng nhân sự ở Tập đoàn Đèo Cả cũng trên tinh thần đó. Trong hệ thống Đèo Cả, đã có những nhân sự cấp cao có thời gian cống hiến lâu dài, có những đóng góp lớn, được ghi nhận và giao những vị trí quan trọng, nếu không muốn nói là rất quan trọng trong hệ thống ở các thời điểm trước đây. Nhưng khi mục tiêu phấn đấu của bản thân không còn đồng điệu với định hướng của Tập đoàn, Chủ tịch sẵn lòng để các nhân sự cấp cao ra đi. Việc rời khỏi tổ chức diễn ra văn minh, nhẹ nhàng. Nhiều trường hợp trong số đó, đến sau này lại xin được về công tác cho Tập đoàn, họ được chào đón với vai trò là nhân sự được “sử dụng” - giao các công việc ở mức độ vừa phải để phát huy khả năng tương tác, trí tuệ và kinh nghiệm, chứng minh mình phù hợp và mang lại giá trị cho tổ chức. Từ đó, phấn đấu dần lấy lại lòng tin từ tổ chức, thay vì giao các công việc quan trọng, có tính chất quyết định đến tương lai lâu dài của Tập đoàn.
Ông Nguyễn Lê Bách - Giám đốc Ban Kế hoạch Kỹ thuật, tác giả bài viết.
Hay như cách người đứng đầu Tập đoàn tri ân những cán bộ dù đã không còn công tác trong hệ thống. Còn nhớ, cuối năm 2023, một cuộc hạnh ngộ giữa những người nguyên là Trợ lý của Chủ tịch HĐQT với đội ngũ cán bộ đương nhiệm tại Tập đoàn, cùng nhau hồi tưởng quãng thời gian sống và làm việc, học tập phát triển tại Đèo Cả, nhiều kỷ niệm được ôn lại. Người ở, người đi, nhưng điểm chung là đều nhận được từ Đèo Cả những giá trị vô hình, tạo điều kiện để từng cá nhân phát triển dù ở vị trí nào, trong tổ chức nào, trở thành người có ích, mang trí tuệ và tâm huyết đóng góp cho quê hương đất nước.
Tính nhân văn, nhất quán trong cách ứng xử nhìn người và dùng người của Đèo Cả, được định hướng từ người đứng đầu Tập đoàn, tạo dựng nên một môi trường bình đẳng, khích lệ nhân sự phấn đấu, trưởng thành. Những ai mong muốn vì lợi ích chung, đóng góp cho đất nước, cho Tập đoàn luôn có chỗ đứng. Điều này khiến người lao động của Tập đoàn, đặc biệt là những lao động có khao khát cống hiến yên tâm để phấn đấu và luôn ghi nhớ rằng: “Tập thể phải có trước, cá nhân mới hưởng lợi theo sau, không tự xem mình đứng cao hơn tập thể”.
Nguyễn Lê Bách
