Sáng 26/10, đại biểu Đinh Văn Nhã, đoàn Phú Yên phát biểu trước Quốc hội đã gửi chất vấn tới Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể, đồng thời đề nghị Thủ tướng cứu nguy cho dự án BOT Đèo Cả.

Đại biểu Nhã nói: “Tôi cơ bản tán thành nhiều nội dung trong báo cáo chính phủ về KT-XH. Nội dung báo cáo phản ánh toàn diện, cân đối, hài hòa về kết quả tồn tại giải pháp thực hiện các mục tiêu phát triển KT-XH, quốc phòng, an ninh đối ngoại và các vấn đề khác.

Tuy nhiên, có 2 chỉ tiêu kinh tế quan trọng của quốc gia để đánh giá chất lượng hiệu quả sức cạnh tranh của kinh tế đó là tỷ lệ đổi mới khoa học công nghệ kỹ thuật và tỷ lệ giảm tiêu hao năng lượng trên 1 đơn vị tổng sản phẩm trong nước. Đây là 2 chỉ tiêu pháp lệnh hàng năm nhưng do khó khăn thực hiện trong năm, Chính phủ đã báo cáo và Quốc hội đồng ý xem xét vào cuối nhiệm kỳ.

Theo tôi khi đánh giá giữa kỳ 3 năm vấn đề này cần phải được đề cập nhưng trong báo cáo chính phủ không đề cập gì 2 chỉ tiêu quan trọng này.

Trong báo cáo đánh giá giữa kỳ 3 năm về KT-XH của Chính phủ có nhận định, do hạn chế của ngân sách nhà nước 3 năm nên các dự án công trình giao thông khởi công mới rất hạn chế, chính sách thu phí dịch vụ sử dụng kết cấu hạ tầng chậm đổi mới, chưa có các cơ chế bảo lãnh rủi ro như rủi ro doanh thu, rủi ro tỷ giá theo thông lệ quốc tế nên rất khó khăn thu hút được các nhà đầu tư tham gia đầu tư xây dựng các dự án công trình hạ tầng giao thông theo hình thức BOT.

Tôi nhận thấy các nhận định trên là sát với thực tế. Tuy nhiên, theo tôi, ngoài các bất cập về chính sách nói trên, trong một số trường hợp còn do việc tổ chức thực hiện không nhất quán các cơ chế chính sách, các cam kết hợp đồng của một số cơ quan quản lý nhà nước đối với nhà đầu tư đã, đang và sẽ đem lại nhiều rủi ro về doanh thu, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các nhà đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ theo hình thức BOT.

Để minh chứng rõ hơn về các bất cập nói trên, tôi xin nêu một số rủi ro đang gây thiệt hại nghiêm trọng về tình hình tài chính của công ty cổ phần đầu tư đèo Cả, một doanh nghiệp trẻ của tỉnh Phú Yên, đang là nhà đầu tư BOT hầm đèo Cả bao gồm hầm đèo Cù Mông và mở rộng hầm đèo Hải Vân cụ thể như sau:

Một, mức thu phí qua hầm đèo Cả chỉ được thu bằng mức phí đường bộ Quốc lộ 1 là thấp nhưng so suất đầu tư hầm đèo Cả với đầu tư hầm đường bộ, mức thu này được áp dụng kéo dài chậm đổi mới.

Hai, phương án tài chính để hoàn vốn bù vào hai khoản mà công ty đã ứng cho ngân sách nhà nước 900 tỷ đồng để sửa chữa, mở rộng hầm đèo Hải Vân giai đoạn 1 và 300 tỷ đồng để chi vận hành hầm đèo Hải Vân từ năm 2016 đến nay không thực hiện được do không thể lập thêm trạm thu phí Nam Hải Vân theo cam kết hợp đồng vì trước đó Bộ Giao thông vận tải đã lập sai vị trí tại trạm thu phí Bắc đèo Hải Vân để hoàn vốn cho hầm đèo Phước Lượng Phú Gia.

Điều này làm giảm nguồn thu rất lớn của công ty, đòi hỏi ngân sách nhà nước phải bố trí nguồn thanh toán vận hành đèo Hải Vân theo như đúng cam kết.

Ba, phương án tài chính để hoàn vốn của dự án bị mất cân đối nghiêm trọng, có thể hụt hơn 4000 tỷ đồng theo tính toán ban đầu do quy hoạch đường bộ cao cấp Bắc - Nam không được thực hiện trên địa bàn Phú Yên - Bình Định.

Đặc biệt là do Bộ GTVT đã đơn phương báo cáo Thủ tướng Chính phủ không thành lập trạm thu phí La Sơn - Túy Loan, điều này không đúng cam kết hợp đồng. Do vậy, từ ngày 01/01/2019, công ty sẽ không được tổ chức thu phí.

Đền bù khoản hụt thu này, ngân sách nhà nước phải bố trí để hỗ trợ như cam kết. Ngoài ra thiệt hại lớn của công ty là sự giảm sút niềm tin của các tổ chức tín dụng cho vay dự án vì quyền thu phí của dự án tại trạm này đã là tài sản thế chấp vay vốn tín dụng tài trợ cho dự án.

Bốn, phần vốn ngân sách nhà nước tham gia hỗ trợ giải phóng mặt bằng tái định cư của dự án còn thiếu khoảng 1.200 tỷ đồng theo cam kết của Thủ tướng Chính phủ. Về vấn đề này, qua theo dõi và giám sát thực tế, tôi xin báo cáo Quốc cụ thể hơn như sau:

Dự án BOT hầm đèo Cả được phê duyệt ban đầu chỉ là dự án BT hầm Cổ Mã, đường dẫn và BOT hầm đèo Cả theo đề nghị của Chính phủ, Quốc hội khóa XIII đã bố trí vốn ngân sách là 5.048 tỷ đồng và đã thực cấp là 3.778 tỷ đồng, còn dư 1.180 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến cuối năm 2015 Thủ tướng Chính phủ đã mở rộng phạm vi dự án bao gồm cả BOT hầm đèo Cù Mông và mở rộng hầm đèo Hải Vân. Đồng thời đầu năm 2016, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý cho phép sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ còn dư của dự án để ưu tiên bố trí giải phóng mặt bằng, tái định cư của dự án thành phần hầm đèo Cù Mông, mở rộng hầm đèo Hải Vân.

BOT Đèo cả đang gặp khó, đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ GTVT.

Việc Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 2011 - 2015 đã quyết định sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ còn lại của dự án BOT hầm đèo Cả như trên là chưa đúng thẩm quyền. Vì vậy, tháng 09/2017, Thủ tướng Chính phủ có tờ trình xin Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép sử dụng 1.180 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ còn lại của dự án để hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư hầm đèo Cù Mông.

Kết quả là Ủy ban Thường vụ Quốc hội không tán thành vì không có cơ sở pháp lý và cũng do thời hạn sử dụng vốn đã quá thời hạn quy định. Vì thế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ra nghị quyết thu hồi 1.180 tỷ đồng.

Vậy là do các cơ quan quản lý nhà nước tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ giải quyết các vướng mắc liên quan đến phương án tài chính tổng thể đối với dự án BOT hầm Đèo Cả vừa chưa đúng thẩm quyền, vừa chậm và kéo dài nên Công ty đèo Cả bị thiệt hại nghiêm trọng mà đúng ra phải được sử dụng số vốn trái phiếu Chính phủ còn lại này vì để có được khoản vốn dư đó có một phần công lao đóng góp rất quan trọng là kết quả của hàng nghìn giờ lao động vất vả, hiệu quả, cải tiến phương pháp thi công, tiết kiệm, rút ngắn thời gian hoàn thành dự án hầm đèo Cả so với tiến độ đề ra.

Việc thu hồi 1.180 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ của dự án BOT hầm đèo Cả theo tôi cũng đồng nghĩa với việc cam kết của Thủ tướng Chính phủ bố trí vốn ngân sách nhà nước tại văn bản ngày 12/01/2016 của Thủ tướng Chính phủ để hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư của dự án trong phương án tổng thể tài chính của dự án BOT hầm đèo Cả là vẫn chưa được thực hiện.

Kính thưa Quốc hội, bốn vấn đề bất cập này qua các đợt tiếp xúc cử tri, tôi biết đã được nhà đầu tư kiến nghị nhiều lần vài năm nay nhưng Bộ Giao thông Vận tải vẫn chưa xử lý các vấn đề thuộc thẩm quyền, chưa kịp thời tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ có biện pháp giải cứu cho doanh nghiệp. Theo kiến nghị gần đây của cơ quan kiểm toán nhà nước, các vướng mắc này chậm được giải quyết thì có thể 1, 2 tháng nữa Công ty đèo Cả có thể phải buộc đóng hầm đèo Cả, bỏ dự án hầm đèo Cù Mông còn dở dang và phải bàn giao công việc quản lý vận hành đèo Hải Vân cho cơ quan quản lý nhà nước.

Bốn vấn đề trên xin chuyển Bộ trưởng Bộ GTVT để chất vấn và đồng cũng kính gửi Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo sớm có giải pháp để cứu nguy cho doanh nghiệp, Công ty đèo Cả”.

Theo Nhật Tân – Minh Anh
http://giadinh.net.vn/xa-hoi/dai-bieu-quoc-hoi-de-nghi-thu-tuong-cuu-bot-deo-ca-20181026150429344.htm